Juiste, gezonde voeding van groot belang voor iedereen, maar in het bijzonder voor personen met een chronische aandoening, zoals COPD.
Voor mensen met (ernstig) COPD is het belangrijk om voldoende energie en proteïnen tot zich te nemen. Dit kan een uitdaging zijn, onder meer omdat benauwdheid en vermoeidheid het lastig kunnen maken om een maaltijd of tussendoortje te bereiden en op te eten.
Om een voedingspatroon voldoende energie- en eiwitrijk te maken, adviseren de richtlijnen en praktische voorbeeldmenu’s voor mensen met COPD voornamelijk extra vlees, melk en zuivelproducten.
Feit of fictie
Al jarenlang is de discussie gaande of melk en zuivelproducten zorgen voor meer slijm in de longen en daarmee een toename van de klachten. Een direct oorzakelijk verband tussen een allergie voor koemelk en slijmproductie bij COPD kan niet duidelijk aangetoond worden. Toch ervaren sommige longpatiënten wel een relatie tussen zuivelgebruik en een verhoogde slijmproductie in de luchtwegen.
Het voedingsadvies bij COPD vertelt dat het slijm in de mond na het nuttigen van koemelkproducten anders is dan slijm dat in de longen geproduceerd wordt. Ook wordt gesteld dat er geen verband is tussen het plakkerige speeksel in de mond en sputum in de longen.
In mijn directe omgeving is iemand die een groot verschil ervaren heeft in zijn symptomen, nadat hij gestopt is met het drinken van koemelk. Graag deelt hij hier zijn persoonlijke verhaal.
Een persoonlijke ervaring
“Mijn longemfyseem is heel geleidelijk ontstaan. Ik denk dat het begon toen ik zo’n 35 à 40 jaar was, waardoor weet ik niet zo goed. Ik heb nooit gerookt. Ik merkte vooral dat ik sneller moe was dan anderen. Zo af en toe kreeg ik een longontsteking, waardoor mijn longcapaciteit minder werd. Ik had slijm in mijn longen, dat moeilijk op te hoesten was. Langzaam maar zeker kreeg ik steeds vaker een longontsteking. Met de antibiotica en prednison die de huisarts me daarvoor gaf, gingen de ontstekingen wel weg, maar de prednisonkuren verzwakten mijn conditie erg.
Ongeveer 11 jaar geleden werd ik doorgestuurd naar de longarts, die een bronchoscopie bij me deed. Daarbij werd gezien dat er veel taai slijm in mijn longen zat, wat ik niet opgehoest kreeg. Doordat ik van de ene naar de andere longontsteking ging, overwoog de longarts me chronisch antibiotica te geven.
Toen adviseerde Marjorie me om van koemelk over te stappen naar sojamelk. Kort daarvoor was ik in het buitenland op vakantie geweest, waar ik nauwelijks melk had gedronken. Tijdens die reis had ik minder last van mijn longklachten, dus ik besloot om het te proberen.
De melk die ik bij mijn ontbijt en middageten dronk, is nu sojamelk. En het toetje bij het avondeten is ook van soja.
Hoe het nu met me gaat? Goed!
Die overstap van koemelk naar soja zorgde ervoor dat ik veel minder slijmen had en ook veel minder longontstekingen. De ontstekingen uit het verleden hebben wel schade gegeven aan mijn longen. De pufjes die ik gebruik, helpen om de longen meer open te krijgen. Ik voel me daardoor minder moe.
Inmiddels ben ik een aantal jaar met pensioen. De stress van mijn werk is nu weg. Ik ben graag buiten. Ik wandel en fiets veel, waardoor mijn conditie nu ook beter is. Deze veranderingen in mijn levensstijl helpen mijn algehele welzijn verder verbeterd.
Door de pandemie heb ik een tijd geen longfunctietest gehad, maar bij een recent onderzoek bleek dat mijn longcapaciteit weinig teruggelopen is de afgelopen jaren.
Pas heb ik een keer wat drinkyoghurt gedronken, toen merkte ik gelijk meer slijm. Niet alleen in mijn mond of keel, maar ook in mijn longen.
De verandering van zuivel naar sojaproducten ervaar ik als positief. Hoewel ik ieder vrij laat om eigen keuzes te maken, vertel ik graag aan anderen, die in een soortgelijke situatie zitten als ik, dat het mij erg geholpen heeft om geen koemelk meer te drinken.”
Onderzoek naar melk bij COPD
Zoals aangegeven kan een causaal verband tussen een allergie voor koemelk en een toegenomen slijmproductie in de luchtwegen niet onomstotelijk worden aangetoond. Wat een onderzoek uit 2010 wel laat zien, is dat via een aantal tussenstappen koemelkconsumptie weldegelijk tot meer sputumproductie kan leiden. Bij de afbraak van melk ontstaat het stofje beta-casomorfine-7. Dit stofje stimuleert bepaalde klieren in de darmen tot het produceren van slijm. Als beta-casomorfine-7 in de bloedstroom opgenomen wordt, zou het hetzelfde type klieren in de longen kunnen aanzetten tot het overmatig uitscheiden van slijm. Mogelijk dat de aanwezigheid van ontsteking in de luchtwegen een extra voorwaarde hierin is. Al deze verschillende factoren zorgen er wellicht voor dat een deel van de mensen merkt dat veel van hun symptomen verbeteren als ze zuivel weglaten uit hun dieet.
Meer voedingsadvies
Er zijn meer onderzoeken gedaan naar de relatie tussen voeding en COPD. Graag deel ik enkele voedingsadviezen, die niet vaak in richtlijnen voor mensen met COPD staan.
Eet meer groente en fruit
Neem dagelijks een extra portie groente en/of fruit. Als je nog geen COPD hebt, verkleint het de kans dat je het ontwikkelt. Bij degenen die wel COPD hebben, zorgt het voor een lager risico op overlijden aan deze aandoening. Onderzoek suggereert dat een verhoging van voedsel met meer antioxidanten geassocieerd kan worden met een verbetering van de longfunctie.
Neem minder vlees
Gerookt vlees(-waren), zoals onder meer ham en salami, verhogen de kans op het krijgen van COPD, verslechtert de longfunctie en vergroot de kans op een opname in het ziekenhuis.
Het nitriet in dit vlees kan schade geven aan het longweefsel wat resulteert in emfyseem.
Soja beschermt
Tofu en sojamelk beschermt tegen kortademigheid. In een Japans onderzoek is gekeken naar de relatie tussen COPD en sojaconsumptie. Hoe mee sojaproducten, zoals tempeh, tofu en sojamelk, mensen nuttigden, hoe kleiner het risico op COPD en klachten van de luchtwegen, met name kortademigheid.
Meer vezels
Onderzoek constateert dat een voedingspatroon dat rijk aan vezels het risico op het krijgen van COPD en het overlijden door longziektes kan verkleinen. Een dieet met veel voedingsvezels is gelinkt met minder vaak productief hoesten en een betere longfunctie.
Vezels zitten in plantaardige producten: granen, groente, fruit, noten, zaden en peulvruchten (bonen, soja, linzen). Dierlijke voedingsmiddelen bevatten geen vezels.
Disclaimer
De informatie in deze blog is educatief en algemeen van aard. Het is geen vervanging voor persoonlijk advies of behandeling door een gekwalificeerde zorgverlener. Heb je COPD, laat je goed informeren door een deskundige, zoals een longarts, long- of praktijkverpleegkundige of diëtist, voordat je wijzigingen aanbrengt in je dieet.
Bronnen
- Prospective study of cured meats consumption and risk of COPD in men - Frequent cured meat consumption was associated independently with an obstructive pattern of lung function and increased odds of COPD. - Soy consumption and risk of COPD and respiratory symptoms: a case-control study in Japan